Dự án khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo của Công ty TNHH Khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo (gọi tắt là Công ty Núi Pháo) được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp Giấy phép khai thác từ năm 2010 với thời hạn 17,5 năm và sản lượng khai thác 3.500.000 tấn quặng nguyên khai Vonfram - đa kim/năm.
Sau hơn 1 năm xây dựng cơ bản mỏ, từ năm 2013 Công ty Núi Pháo chính thức bắt tay vào khai thác, chế biến khoáng sản tại đây. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong công tác giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nhưng do chưa thực hiện một cách triệt để nên người dân sinh sống tại xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên vẫn thường xuyên phải vác đơn “kiện” doanh nghiệp này tới ngành chức năng và các cấp chính quyền bởi ô nhiễm môi trường đã và đang ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống và sản xuất. Thậm chí rất nhiều cuộc tụ tập đông người, căng biểu ngữ phản đối…đã xảy ra ngày càng mạnh mẽ, gay gắt hơn, có biểu hiện kích động, ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội tại khu vực.
Theo kết quả quan trắc môi trường do Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên chủ trì cho thấy trong nước thải ra môi trường của Công ty Núi Pháo vào suối Cát (nguồn tiếp nhận nước thải) đã bị ô nhiễm kim loại nặng và hóa chất. Hàm lượng Asen, Sắt, Thủy Ngân, Flo, tổng Xianua đã vượt giới hạn cho phép.
Trước phản ứng gay gắt của người dân khu vực, nhất là người dân xóm 3,4 xã Hà Thượng, huyện Đại Từ; trong thời gian qua, UBND tỉnh Thái Nguyên đã thường xuyên chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Đại Từ và các cơ quan chức năng liên quan tích cực, chủ động giải quyết đúng thẩm quyền các vấn đề môi trường tại Dự án Núi Pháo.
Theo đó các cơ quan chức năng của tỉnh Thái Nguyên đã thường xuyên vào cuộc. Như: Sở Tài nguyên và Môi trường chủ động kiểm tra, theo dõi công tác bảo vệ môi trường của Công ty Núi Pháo, tăng cường công tác quan trắc, giám sát môi trường tại khu vực cả định kỳ và đột xuất. Từ đó cơ quan này kịp thời yêu cầu doanh nghiệp dừng xả nước thải gây ô nhiễm; khẩn trương triển khai hoàn thành hệ thống xử lý nước thải sản xuất hoặc khắc phục những sự cố ô nhiễm khác.
UBND tỉnh Thái Nguyên cũng trực tiếp và chỉ đạo các sở, ngành liên quan tuyên truyền, vận động và giải tỏa việc tụ tập đông người; giải quyết các kiến nghị của người dân về ô nhiễm môi trường xung quanh khu vực sản xuất của Công ty Núi Pháo.
Để giải quyết một số tồn tại, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng dự án Núi Pháo, ngày 24/4/2014, UBND tỉnh đã có Thông báo số 41/TB-UBND trong đó có đồng ý chủ trương thu hồi đất xóm 3,4 xã Hà Thượng để phục vụ dự án Núi Pháo; yêu cầu Công ty Núi Pháo lập quy hoạch điều chỉnh và dự án bổ sung đối với việc thu hồi đất xóm 3,4 xã Hà Thượng, làm căn cứ thu hồi đất theo quy định.
Mặt khác, UBND tỉnh Thái Nguyên cũng thường xuyên Báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường về tình hình hoạt động của Công ty Núi Pháo và những tác động ảnh hưởng đến môi trường, đời sống nhân dân khu vực; đề nghị Bộ có biện pháp giải quyết dứt điểm vấn đề môi trường của Công ty Núi Pháo.
Riêng 6 tháng đầu năm 2016, UBND tỉnh Thái Nguyên đã có 03 Công văn Báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường về tình hình hoạt động của Công ty Núi Pháo và những tác động ảnh hưởng đến môi trường, đời sống nhân dân khu vực; đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, đánh giá tổng thể tác động ảnh hưởng đến môi trường từ quá trình hoạt động của Công ty Núi Pháo để có biện pháp giải quyết dứt điểm vấn đề môi trường của Công ty Núi Pháo (Công văn số 915/UBND-KTN ngày 31/3/2016; số 1441/UBND-CNN ngày 10/5/2016; số 1968/UBND-CNN ngày 15/6/2016).
Trong Báo cáo số 147/BC-UBND và tại cuộc làm việc với Bộ Tài Nguyên và Môi trường ngày 14/7 tỉnh Thái Nguyên đã đề nghị Bộ Tài Nguyên& Môi trường thanh tra toàn diện về công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản của Công ty Núi Pháo, làm cơ sở cho việc giải quyết, trả lời đơn thư kiến nghị của dân về vấn đề ô nhiễm môi trường tại khu vực.
Văn bản của UBND tỉnh Thái Nguyên nhận định: “Trong quá trình sản xuất, Công ty Núi Pháo đã thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường như: xử lý nước thải trước khi thải ra môi trường; phun nước dập bụi trên các tuyến đường nội bộ mỏ; phun ẩm giảm bụi và chống ồn cho băng tải; bổ sung lưới chắn bụi; xây dựng trạm xử lý nước thải sản xuất, đến cuối năm 2015 đã hoàn thành (vận hành thử nghiệm từ tháng 1/2016); quan trắc và báo cáo đầy đủ kết quả quan trắc môi trường định kỳ,... Mặc dù vậy hoạt động sản xuất của Công ty Núi Pháo vẫn đang gây ra những tác động ảnh hưởng đến môi trường xung quanh và cuộc sống của người dân khu vực.”
Một trong rất nhiều văn bản chỉ đạo, báo cáo của UBND tỉnh Thái Nguyên.
Với sự chỉ đạo kịp thời và quyết liệt của lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên, các cơ quan chức năng của tỉnh đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành đầy đủ các văn bản làm cơ sở pháp lý cho việc thu hồi đất xóm 3,4 xã Hà Thượng theo đúng quy định. Đồng thời, tiếp tục tập trung giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường.
Được biết, Bộ Tài Nguyên và Môi trường cũng đã có kế hoạch thanh tra các vấn đề về thực hiện các quy định, chính sách pháp luật của Nhà nước về môi trường, khai thác khoáng sản, kể cả việc họ chấp hành thế nào, công tác quản lý ra sao tại Dự án Núi Pháo ngay trong tháng 8/2016 này.
